ممکن است کودکان شما برای مراجعه به دندانپزشکی دچار ترس زیادی شوند اضطراب و استرس داشته باشد و مشکل بزرگی را برای خود و والدینشان ایجاد کنند. ترس کودکان از دندانپزشکی بسیار شایع است تقریبا اکثر آنها برای مراجعه به مطب دندان پزشکی و حتی مطب دکتر ارتودنسی کودکان در اصفهان استرس داشته و از آنچه قرار است برای آنها اتفاق بیفتد میترسند، ترس کودکان به عنوان یکی از شایع‌ترین مشکلات ارتودنسی کودکان مطرح می‌باشد و راهکارهایی برای رفع این اضطراب و استرس وجود دارد.
صحت محتوا مورد تایید است
با توجه به اهمیت محتوای حوزه سلامت، شایان ذکر است که این محتوا توسط دکتر کامران دوامی نوشته شده است و هیچ گونه دخل و تصرفی در آن نشده است.
ترس کودکان از دندانپزشکی برای چیست؟
ترس کودکان از دندانپزشکی میتواند به علل مختلفی باشد. شایع‌ترین آن را می‌توان یک تجربه منفی اولیه اشاره کرد کودکانی که در اولین تجربه دندانپزشکی خود با درد و تهاجم دندانپزشک و یا تیم او همراه می‌شوند معمولا در مراحل بعدی دچار ترس شدیدی هستند. به عنوان شایع‌ترین علت برای ترس کودکان تجربه اول را نام برد. اولین تجربه دندانپزشکی برای کودکان میتواند به عنوان یک راهنمای کلی برای ذهن آنها در تمام طول عمر باشد از این رو اولین تجربه کودکان در دندانپزشکی خصوصاً ارتودنسی کودکان میتواند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشد.
لزوم آمادگی روانی کودک پیش از مراجعه
یکی از مهمترین عوامل موفقیت در معاینه و درمان دندانپزشکی کودکان، آمادگی روانی کودک پیش از مراجعه به مطب است. برخورد اولیه با دندانپزشکی، تأثیر بلندمدتی بر نگرش کودک نسبت به مراقبت‌های دهان و دندان خواهد داشت. از این رو، بسیار ضروری است که والدین، به‌ویژه مادران، پیش از مراجعه به مطب ارتودنسی کودکان، فضایی آرام، دوستانه و اطمینان‌بخش برای فرزندان خود فراهم کنند.
اهمیت برخورد اولیه بدون درد و استرس
تجربه نخست کودک در محیط دندانپزشکی، باید کاملاً بدون درد، اضطراب و ناراحتی باشد. دندانپزشک و تیم درمان باید با رفتاری صمیمانه و با پرهیز از هرگونه اقدامات ناراحت‌کننده، اطمینان حاصل کنند که کودک احساس امنیت و آرامش دارد. چرا که یک تجربه ناخوشایند در جلسه اول، میتواند تا سال‌ها منجر به ترس و اجتناب کودک از مراجعات بعدی شود.
نقش والدین در کاهش ترس کودک از دندانپزشکی
یکی از اصلی‌ترین وظایف والدین، به‌ویژه مادران، کاهش نگرانی و ایجاد ذهنیت مثبت در کودک پیش از مراجعه به مطب ارتودنسی است. مادران باید با کودک خود صحبت کنند و با بیانی ساده، به او اطمینان دهند که:
- هیچ دردی احساس نخواهد شد
- دندانپزشکی فقط یک بررسی ساده و کوتاه است
- همه چیز شبیه یک بازی یا تجربه خوشایند خواهد بود
استفاده از کلمات و اصطلاحات مثبت توسط والدین، و حتی اطرافیان، نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری این باور ذهنی در کودک دارد.
استفاده از زبان کودکانه در مطب ارتودنسی
متخصص ارتودنسی کودکان باید در طول معاینه اولیه، از به‌کارگیری اصطلاحات علمی و پیچیده خودداری کند. در عوض، استفاده از واژگان کودک‌پسند مانند:
- «جاروبرقی» به‌جای ساکشن
- «آقای سوت‌زن» برای ابزارهای هوا
- «مداد رنگی» برای مواد پرکننده
میتواند به کاهش ترس کودک کمک کرده و فضای معاینه را به تجربه‌ای شیرین و سرگرم‌کننده تبدیل نماید. هدف اصلی، ایجاد حس بازی و کنجکاوی در کودک است، نه القای درمان یا بیماری.
تأثیر محیط خانه و مدرسه در تجربه کودک
شنیده‌های کودک در محیط خانه یا مدرسه، نقش مؤثری در شکل‌گیری ترس یا آرامش او دارند. بهتر است والدین، معلمان و حتی همکلاسی‌ها در خصوص ماهیت غیرترسناک اولین معاینه دندانپزشکی اطلاعات صحیح و آرامش‌بخشی به کودک ارائه دهند.
مدیر، معاون و معلمان مدرسه نیز میتوانند با گفت‌وگوهای مثبت و انگیزشی، نقش موثری در آرام‌سازی کودک ایفا کنند. همکاری خانواده و مدرسه در آماده‌سازی کودک برای اولین تجربه دندانپزشکی، به ایجاد حس امنیت روانی و اعتماد به متخصص کمک شایانی خواهد کرد.
نقش دندانپزشک در جلوگیری از ترس کودکان
- استفاده نکردن از کلمات سخت: در کنار این مسئله نمی‌توان از اهمیت نقش دندانپزشک در اولین جلسه درمانی غافل شد. بسیار لازم است که متخصص ارتودنسی کودکان در اولین جلسه معاینه فرزندان شما از بسیاری از روش‌های غیر تهاجمی استفاده کند. استفاده نکردن از کلمات سخت و ابهام انگیزی همچون تزریق، آمپول، کشیدن یکی از اولین نکاتی است که حتما دندانپزشک رعایت میشود در کنار ان روش‌های دیگری نیز برای آرام‌بخشیدن به کودکان وجود دارد روش‌های غیر تهاجمی که امروزه در اکثر مطب‌های دندانپزشکی وجود دارد.
- استفاده از سوزن های مخصوص کودکان: انواعی از سوزن ها برای تزریق های کودکان وجود دارد که بسیار نازک هستند و هیچگونه درد و ناراحتی را برای انها ایجاد نمیکند.این گونه تزریق‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که چنانچه کودک آنها را نبیند تقریباً متوجه نمیشود و تمام توجه و حواس خود را به والدین و یا تیم دندانپزشکی معطوف میکند از این رو هرگز متوجه تزریق اولیه دندانپزشکی در اکثر موارد مورد نیاز است نمیشود.
- توضیح روند درمان به صورت واضح و ساده به کودک: ارتباط دندانپزشک با کودک در اولین جلسه معاینه دندانپزشکی به خصوص برای بررسی مشکلات اولیه بسیار اهمیت دارد. او باید با زبان بسیار ساده و بدون استفاده از کلمات تخصصی مشکلات را برای والدین و خود کودک توضیح بدهد از آینه‌های کوچک رنگی استفاده کرده دهان کودک را به آنها نشان دهد و همه مسائل را برای او توضیح دهد. کودکان بسیار باهوش‌اند و تمام مشکلات خود را درک میکنند و در صورتی که با یک زبان ساده و غیرعلمی در جریان آنچه که قرار است اتفاق بیفتد قرار بگیرند مسلما میتوانند به نتیجه بسیار بهتری از لحاظ همکاری برسند.
چرا که هرگونه تجربه اولیه‌ای نه تنها برای کودکان بلکه برای بزرگسالان نیز هیجان انگیز است و اگر در جریان روند درمان قرار بگیرند مشکلات را مشاهده کنند برای انها توضیح داده شود بسیار همکاری بیشتری را به همراه خواهد داشت. از این رو ارتباط دندانپزشک با کودک برای کاهش وحشت او از آنچه که به عنوان دندانپزشکی نامیده میشود بسیار اهمیت دارد. از این رو از انجا که هرچه مراجعه منظم به دندانپزشکی به تعویق بیفتد و درمان‌های ارتودنسی کودکان دیر هنگامتر آغاز شود مشکلات پیچیده‌تری نیز ایجاد می‌گردد چه خوب است که وارد فرزندان خود را برای معاینات منظم به متخصص ارتودنسی کودکان ارجاع داده از این رو از ایجاد مشکلات سخت و پیچیده آینده که درمان‌های سخت‌ترین را می‌طلبد نیز جلوگیری کنند.
اهمیت مراجعات منظم به متخصص ارتودنسی کودکان
با مراجعات منظم و مرتب ماهیانه و یا هر شش ماه یکبار به متخصص ارتودنسی کودکان بسیاری از مشکلات آرام آرام حل شده و در بسیاری از موارد از ایجاد آنها جلوگیری می‌گردد و به این ترتیب از درمان‌های سخت، پرهیجان استرس زا و نهایتاً درد زای آینده جلوگیری میشود. خوشبختانه اکثر درمان‌های ارتودنسی در کودکان دردی همراه ندارد تزریق نیاز ندارد و به بی‌حسی نیازمند نیست از این رو ترس کودکان از دندانپزشکی و درمان‌های ارتودنسی معمولاً چندان شایع نیست چرا که تجربه اولیه آنها نیز همراه با درد و ناراحتی همراه نخواهد بود.
درمان های ارتودنسی برای کودکان باعث ترس هستند؟
درمان‌های ارتودنسی خصوصاً در جلسه اول به کودکان می‌آموزد که ترس آنها بی مورد است و برای همین در جلسات بعدی با شوق و اشتیاق بیشتری در مطب دندانپزشکی حاضر میشود. خصوصاً که دندان پزشک تلاش میکند تا با روش‌های غیر تهاجمی و بسیار دوستانه‌ای که به وسیله خود و تیم همراهش انجام می‌دهد کودکان را به آنچه قرار است برایشان اتفاق بیفتد تشویق کند. در این گونه موارد معمولا کودکان برای مراجعه به مطب ارتودنسی کودکان بسیار مشتاق میشود به گونه‌ای که خود برای رسیدن به این روز لحظه شماری میکنند. معمولا در حین مراجعه به مطب دندانپزشکی جایزه های کوچکی را در مطب خود دارد که کودکان بعد از مراجعه و همکاری مناسب با متخصص ارتودنسی آنها را دریافت میکنند. یک عروسک کوچک یک ماشین اسباب بازی یا انواعی از وسیله‌های دیگر میتواند کودکان را تشویق کند تا در جلسات بعدی به مطب دندانپزشک مراجعه کرده و هیچگونه ترسی را همراه نداشته باشد. چنانکه می‌داند قرار است علاوه بر درمان خود هدیه کوچکی را نیز به عنوان یادگاری دریافت کنند.
چگونه در خانه ترس کودکان از دندانپزشکی را کاهش دهیم؟
اما موارد دیگری نیز وجود دارد که میتواند توسط والدین کودکان و در خانه توسط آنها انجام شده به این ترتیب ترس کودکان را از دندانپرشکی کاهش دهد. کودکان دائماً در حال آموزش هستند و از محیط بیرون اطلاعاتی را دریافت میکند چه خوب است به وسیله انواعی از کارتون‌های آموزشی ، داستان‌ها و قصه‌های صوتی و یا کتاب هایی که در اختیار کودکان قرار می‌گیرد دائماً به آنها القا شود که دندانپزشکی دردی ندارد و ترس و هیجان آنها بیهوده است. از این رو می‌توان از هرگونه ترس و اضطراب اولیه در حین مراجعه به مطب دندانپزشکی مراجعه کرد.
در نهایت باید گفت
از بین بردن ترس کودکان از دندانپزشکی درمان ارتودنسی بدون ترس، اضطراف و درد برای کودکان به عنوان یکی از مهمترین وظایف متخصص ارتودنسی کودکان مطرح می‌باشد. لازم است والدین در قبل از مراجعه به دندانپزشکی کودکان خود را از لحاظ روحی آماده کنند تا مطمئن باشند هیچگونه درد، اضطراب و استرسی را تجربه نخواهند کرد. هم این موضوع میتواند خصوصاً با همکاری والدین و همچنین اعضای مدرسه همچون مدیر و معلم انجام گیرد. بعد از مراجعه به مطب دندانپزشکی معمولا درمان بسیار ساده و اولیه‌ای در جلسات اول صورت می‌گیرد. گاهاً فقط یک معاینه انجام میشود و برای کودکان به وسیله یک آینه بزرگ و زیبا توضیحاتی داده میشود که مشکلات چیست و چگونه باید آنها را برطرف کرد و پس از آن استفاده کردن از یک وسیله تشویقی همچون هدیه کوچک میتواند کودکان را برای مراجعات منظم بعدی به مطب دندانپزشکی تشویق کند از این رو ارتباط متخصص ارتودنسی کودکان با آنها در جلسات اول و بقیه جلسات به عنوان مهمترین عامل برای جلوگیری از ترس کودکان مطرح است.
سوالات متداول
چرا بعضی کودکان از دندانپزشکی می‌ترسن؟
دلایلش می‌تونه شامل تجربه‌ی بد قبلی، شنیدن حرف‌های منفی از دیگران، یا ترس از ناشناخته‌ها مثل صداها و ابزارها باشه.
از چه سنی باید کودک رو با دندانپزشکی آشنا کنیم؟
بهتره از حدود یک‌سالگی یا همزمان با رویش اولین دندان‌ها کودک رو برای معاینه به دندانپزشک ببریم تا با محیط آشنا بشه.
والدین چطور می‌تونن به کاهش ترس کودک کمک کنن؟
✅ خودِ والدین نباید ترس نشون بدن
✅ درباره دندانپزشک با لحن مثبت صحبت کنن
✅ از کتاب‌ها یا کارتون‌های آموزشی استفاده کنن
✅ از گفتن جملاتی مثل “نترس، درد نداره” پرهیز کنن (چون کودک رو به فکر درد می‌ندازه!)
آیا متخصص دندانپزشکی کودکان با روش خاصی کار می‌کنه؟
بله، این متخصصان با تکنیک‌های روانشناسی کودک و گفتار و بازی، ترس کودک رو کاهش می‌دن و رابطه‌ای امن و دوستانه ایجاد می‌کنن.
اگه کودک همکاری نکنه یا خیلی بترسه، چیکار کنیم؟
باید صبور بود و مراجعه رو به جلسات کوتاه‌تر تقسیم کرد. گاهی استفاده از وسایل آرام‌بخش (مثل گاز نیتروز یا در موارد خاص بی‌هوشی سبک) زیر نظر متخصص توصیه میشه.