از همون سال‌های اولیه که دندان‌های شیری کودکان در محیط دهان راه پیدا میکند ممکن است نگرانی‌هایی برای والدین خود ایجاد کنند چرا که بی‌نظمی در دوره دندانی شیری و همچنین زمانی که بعضی از دندان‌های دائمی به محیط دهان راه پیدا کرده اند چندان غیرمعمول نیست. نامرتبی دندان کودکان در زیر سن ۱۲ سالگی معمولاً وجود دارد که به علل مختلفی ایجاد می‌شود و رفع بی‌نظمی‌ها چندان مشکل نیست. بهترین متخصص ارتودنسی کودکان در اصفهان یکی از وظایف بسیار مهمی دارد و آن استفاده از ارتودنسی برای رفع این بی‌نظمی‌ها می‌باشد.
صحت محتوا مورد تایید است
با توجه به اهمیت محتوای حوزه سلامت، شایان ذکر است که این محتوا توسط دکتر کامران دوامی نوشته شده است و هیچ گونه دخل و تصرفی در آن نشده است.
عوامل ایجاد بی‌نظمی‌های دندانی در حدود سن ۶ سالگی
تقریبا در تمامی کودکان حدود ۶ یا ۷ ساله مقدار بی‌نظمی و یا به هم ریختگی‌های دندانی در نواحی جلوی دهان وجود دارد. اکثرا والدین با نگرانی فرزندان خود را به مطب متخصص ارتودنسی کودکان مراجعه کرده و تقاضای رفع درمان برای جلوگیری از ناهنجاری‌ها و بی‌نظمی‌های شدید بعدی می‌کنند. در این گونه موارد یک متخصص ارتودنسی تلاش میکند تا با توضیح مسائل موجود و علل ایحاد این بی نظمی‌ها از نگرانی‌های والدین بکاهد.
در کنار آن چنانچه راه‌هایی برای ایجاد فضای لازم وجود داشته باشد حتما به والدین توضیح داده شده و پیشنهاد استفاده از انواع دستگاه‌های ثابت یا متحرک ارتودنسی داده می‌شود.
بیشتر بخوانید: سن مناسب ارتودنسی؛ اولین معاینه در چند سالگی باشد؟
عوامل ایجاد بی نظمی‌های دندانی در حدود سن 6 تا 12 سالگی در نواحی قدامی یا جلویی فک
1)این بی نظمی ها روندی طبیعی است: در نگاه اول باید گفت که دندان‌های جلویی در دوران کودکی و حدود سن ۶ سالگی تا ۱۲ سالگی تقریبا در همه افراد دارای بی‌نظمی‌هایی هستند گاها کم و گاهاً بیشتر از حد معمول می‌باشد. به طور کلی چنانچه این بی نظمی‌ها در حد چند میلی متر باشد و دندان‌ها دچار چرخش‌های شدید نباشند این بی نظمی ها به مرور و با افزایش اندازه فک ها برطرف می‌شود. به عبارت دیگر روند بی‌نظمی‌های دندانی در کودکان طبیعی است و نباید موجب نگرانی والدین شود.
2)تبدیل سیستم دندانی شیری به دائمی: اما به عنوان مهمترین عاملی که برای توضیح این نامرتبی دندان کودکان می‌توان مطرح کرد تبدیل سیستم دندانی شیری به دائمی می‌باشد. اندازه دندان‌های شیری و دائمی در همه نقاط فک متفاوت است و گاهاً با اندازه استخوان‌های زیرین خود همخوانی ندارد از این رو در نمای اولیه ممکن است در این حدود سنی دچار بی‌نظمی‌های شویم که نباید موجب نگرانی والدین یا حتی فرزندان شود.
3)تاثیر ژنتیک: البته از تاثیر عواملی همچون ژنتیک و وراثت و محیط نیز نمی‌توان غافل شد چنانچه فرزندان شما دچار بی‌نظمی‌های دندانی هستند و خود نیز این بی نظمی‌ها را در دهان خود و یا همسرتان دارید مطمئن باشید که علل ژنتیکی و ارثی میتواند بسیار موثر و زمینه‌ساز ایجاد بی‌نظمی‌های دندانی شود.
4)عادات دهانی: از سوی دیگر محیط و عادات دهانی نیز میتواند در این موضوع بسیار تاثیرگذار باشد. بعضی از عادات دهانی همچون مکیدن انگشت یا طولانی مدت پستانک و یا تنفس‌های دهانی که به علت تنگی فک بالا رخ می‌دهد، جویدن ناخن که در کودکان حدود ۱۰-۱۱ سال دیده می‌شود از جمله عادات مضر دهانی است که به عنوان یک عامل محیطی برای ایجاد این بی نظمی ها جلوه میکند.
گاهاً عده‌ای از متخصصان ارتودنسی از نقش ژنتیک و ارث نیز در مورد بی‌نظمی‌های دندانی کودکان صحبت میکند به وضوح می‌توان گفت که هر چند ژنتیک به عنوان یک عامل مهم در بسیاری از شرایط رشدی و تکاملی انسان تاثیرگذار است اما در مورد ایجاد بی‌نظمی‌های مختصر دندانی تاثیر چندانی ندارد. به عبارت دیگر اکثر این بی نظمی ها در کودکان چنانچه به خاطر عوامل محیطی همچون جویدن ناخن، انگشت مکیدن یا طولانی مدت پستانک خوردن نباشد تاثیر چندانی را نمی‌توان برای ژنتیک قائل شد.
بیشتر بخوانید: انتخاب دندانپزشک کودک؛ راهنمای جامع برای والدین
راه جلوگیری از نامرتبی دندان کودکان
به طور کلی می‌توان خاطر نشان کرد که در تبدیل سیستم دندانی شیری به دائمی به عبارت دیگر حدود سن ۶ تا ۱۲ سالگی مقداری بی نظمی در سیستم دندانی فرزندان شما رخ می‌دهد دندان‌ها کمی عقب و جلو بوده و صاف و مرتب در کنار همدیگر قرار نمیگیرد. این نباید باعث نگرانی والدین شود چرا که پدیده طبیعی است که تا حد زیادی خود به خود برطرف می‌شود اما چنانچه فرزندان شما دچار عادت‌های دهانی همچون انگشت مکیدن یا ناخن جویدن هستند و یا شب ها خروپف کرده دچار تنگی فک بالا هستند یک متخصص کودکان میتواند برای رفع این عادات دهانی و جلوگیری از ایجاد بی نظمی های شدید آینده به شما کمک کند .
تاثیر تغذیه بر مرتب بودن دندان کودک
در نگاه کلی می‌توان گفت که تغذیه و آنچه که میخوریم تاثیر چندانی در بی‌نظمی‌های دندانی در کودکان ندارد به عبارت دیگر غذایی که میخورید باعث به هم ریختگی‌های دندانی نمی‌شود .
چیزی که بسیار مهم است و باید مورد توجه قرار بگیرد آن است که تغذیه و مواد غذایی سرشار از کلسیم، فسفر و همچنین ویتامین c میتواند باعث سلامت مینای دندان کودکان شده و همچنین بافت‌های لثه‌ای را مستحکم‌تر کند به عبارت دیگر با حفظ سلامت دندان‌ها و همچنین محکم تر بودن لثه ها میتواند از پوسیدگی‌های شدید بعدی جلوگیری کرده و این خود از عوامل موثر درجلوگیری از نیاز به متخصص در آینده است.
زمان افتادن دندان شیری؛ آیا نیاز به کشیدن است؟
در بسیاری از موارد والدین نگران فرزندان خود را به مطب متخصص کودکان آورده و بیان می‌کنند دندان‌های شیری هنوز نیوفتاده است و دندان های دائمی ممکن است به محیط دهان راه پیدا نکنند؟ تقریبا در تمام موارد می‌توان گفت که چنانچه دندان دائمی زیرین وجود داشته باشد راه را برای رشد به محیط دهان پیدا خواهد کرد لذا از کشیدن زود هنگام دندان‌های شیری برای رشد دندان‌های دائمی زیرین حتما باید دوری کرد.
دندان‌های شیری به موقع خود و در زمان مناسب و بستگی به ژنتیک محیط و بدن هر فرد از دهان خارج شده و دندان‌های دائمی زیرین رویش پیدا خواهد کرد.
در نهایت باید گفت
نامرتبی دندان کودکان یک پدیده بسیار شایع است تقریبا در تمام کودکان ۶ تا ۱۲ سال مقداری از به هم ریختگی‌های دندانی دیده می‌شود. عوامل موثر در این مورد می‌توان ژنتیک یا محیط و عادت‌های بد دهانی باشد که باید توسط متخصص کودکان بررسی شود و در صورتی که نرمال نباشد و روند طبیعی سیر نشود حتماً روش‌های درمانی جلوگیری کننده به کار گرفته شود.
سوالات متداول
چرا دندان‌های شیری اهمیت دارند و آیا افتادن زودهنگام آن‌ها مشکلی ایجاد میکند؟
بله، دندان‌های شیری نه‌تنها در تغذیه نقش دارند، بلکه به رشد صحیح فک و حفظ فضای لازم برای دندان‌های دائمی کمک می‌کنند. افتادن زودهنگام آن‌ها میتواند باعث کج شدن دندان‌های دائمی و مشکلات ارتودنسی در آینده شود.
مراقبت از بهداشت دهان و دندان کودکان باید از چه سنی شروع شود؟
مراقبت از لثه‌ها باید از نوزادی و قبل از رویش دندان‌ها با پارچه تمیز آغاز شود. از حدود ۶ ماهگی، زمانی که اولین دندان‌های شیری ظاهر می‌شوند، باید از مسواک‌های مخصوص کودکان استفاده شود.
چه روش‌هایی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌های شیری توصیه می‌شود؟
رعایت بهداشت دهان (مسواک زدن، نخ دندان، دهانشویه)، تغذیه سالم (کاهش مصرف قند و مواد شیرین)، معاینات منظم دندانپزشکی و انجام روش‌هایی مانند فلورایدتراپی و شیارپوشی می‌توانند در جلوگیری از پوسیدگی دندان‌های کودکان مؤثر باشند.
چرا مصرف خمیردندان‌های طعم‌دار برای کودکان توصیه نمی‌شود؟
خمیردندان‌های طعم‌دار ممکن است توسط کودکان بلعیده شوند که به دلیل داشتن فلوراید زیاد، میتواند مشکلات گوارشی و دندانی ایجاد کند. استفاده از مقدار کمی خمیردندان‌های استاندارد برای کودکان توصیه می‌شود.
اگر دندان شیری زودتر از موعد بیفتد، چه اقدامی باید انجام داد؟
در این شرایط، دندان‌های مجاور ممکن است به سمت فضای خالی حرکت کرده و رویش دندان دائمی را دچار مشکل کنند. در چنین مواقعی، متخصص ارتودنسی کودکان میتواند با روش‌هایی مانند فضا نگهدار، از مشکلات ارتودنسی آینده جلوگیری کند.