ارتودنسی دو مرحله ای یا دو فاز چیست؟ مزایا و چالش‌ها

بعضی مواقع مراجعین به کلینیک ارتودنسی کودکان اصفهان در دوره دندانی شیری و دائمی به صورت مختلط هستند حدود سن 6 تا ۱۲ سالگی وقتی که هم دندان های شیری و هم دائمی در محیط دهان وجود دارد در این گونه موارد تا حد امکان باید از انجام درمان‌های ارتودنسی پیچیده خودداری کرد چرا که می‌تواند باعث خستگی کودک از روند درمان شود و از سوی دیگر سن کم او باعث می‌شود همکاری مناسب انجام نشود. در این مواقع بهترین روش درمانی ارتودنسی دو مرحله ای میباشد.

 مراحل ارتودنسی دو مرحله ای

اما گاهاً وقتی که مشکلات شدید آینده پیش‌بینی می‌شود انجام ارتودنسی دو مرحله‌ای لزوم دارد. در این گونه موارد که معمولاً به عنوان فاز اول درمان و فاز دوم مطرح می‌شود بسیاری از مشکلات اولیه که می‌تواند بر ساختار اسکلت فک و صورت موثر بوده و یا تاثیرات شدیدی بر بی‌نظمی‌های آینده بگذارد را در فاز اول درمان می‌کنیم و بعد از آن صاف و مرتب کردن تمامی دندان‌ها برای ایجاد یک لبخند زیبا را به فاز دوم درمان محول می‌کنیم .

فاز اول:

1. رفع عوامل محیطی مشکل ساز: این روش که به عنوان ارتودنسی پیشگیری نامیده میشود عوامل محیطی مشکل ساز را حذف می‌کنیم عواملی که می‌تواند باعث ایجاد مشکلات شدید فکی و یا بی ‌نظمی‌های زیاد در آینده شود. تماس پیشرس قطع می‌شود فضا نگهدار گذاشته می‌شود و گاهاً تراش‌های کوچکی بر روی دندان های شیری داده میشود و گاها فک بالا باز شده و دستگاه‌های گسترش کام نصب می‌شود. از سوی دیگر گاهاً در مرحله فاز اول روش‌های تغییرات رشدی نیز انجام می‌گردد.
2. استفاده از دستگاه های رشد دهنده اسکلت فک وصورت: کودکان بین ۶ تا ۱۲ سال پتانسیل رشدی بسیار زیادی دارند تمامی جهت‌های رشدی فک و صورت آنها فعال است به وسیله روش‌های مختلف ارتودنسی کودکان میتوان مشکلات فک و صورت را برطرف کرده اصلاحات رشدی را به راحتی انجام داد. بدین ترتیب با یک ارتودنسی دو مرحله‌ای در فاز اول می‌توان از پتانسیل رشدی موجود در فک‌ها استفاده کرده و همچنین با رفع بی‌نظمی‌های کوچک دندانی تماس‌های پیشرس یا امثال آنها از مشکلات سخت و شدید آینده جلوگیری کرد

 قابل توجه است که معمولاً در فاز اول درمان در ارتودنسی دو مرحله‌ای چندان تلاشی برای صاف و مرتب کردن دندان ها انجام نمی‌شود بلکه فقط زیرساخت‌های اسکلت فک صورت اصلاح می‌گردد و عوامل محیطی مشکل ساز حذف می‌گردد به عبارت دیگر به طبیعت فرصت داده می‌شود تا رشد فک و صورت به خوبی انجام شود.

وقتی که کودکان رشد مناسبی در فک خود نداشتند که معمولا در ناحیه فک پایین دیده می‌شود که به اصطلاح عقب ماندگی فک پایین نامیده می‌شود استفاده کردن از فاز اول درمان برای اصلاح ساختارهای فک و صورت بسیار مناسب است. کودکان در حال رشدند و انواع دستگاه‌های ثابت و متحرک می‌تواند نقص های رشدی آنها را برطرف کند فاز اول درمان در ارتودنسی دو مرحله ای معمولا به همین مرحله پرداخته و فک‌ها را به عنوان یک زیرساخت مناسب آماده می‌کند.

فاز دوم:

بعد از اتمام فاز اول که معمولا کودکان به حدود سن ۱۲ سالگی می‌رسند و تمامی دندان‌های دائمی در محیط دهان راه پیدا می‌کند با توجه به اینکه ساختارهای فکی قبلا اصلاح شده است و دو فک مناسب با رابطه بسیار خوب در دست داریم به راحتی می‌توانیم به وسیله نصب سیم‌ها و براکت‌های ارتودنسی لبخند زیبایی را رقم زده دندان‌های صاف و مرتب در کنار یکدیگرقرار دهیم.  به عبارت دیگر در دو مرحله فاز اول درمان اصلاح مشکلات رشدی و فاز دوم درمان صاف و مرتب کردن دندان‌ها  به راحتی می‌توانیم بسیاری از مشکلات سخت و شدید آینده برطرف کنیم.

مزایای ارتودنسی دو مرحله‌ای برای کودکان

یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی در ارتودنسی کودکان، درمان دو مرحله‌ای است که به‌ویژه در مطب دکتر کامران دوامی به عنوان رویکردی مؤثر برای اصلاح مشکلات فکی و دندانی مورد توجه قرار می‌گیرد. برخلاف برخی از روش‌های سنتی که تمرکز صرف بر صاف و مرتب کردن دندان‌ها دارند، در ارتودنسی دو مرحله‌ای تلاش می‌شود ابتدا ساختار فک و صورت در سنین پایین اصلاح گردد تا زمینه‌ای مناسب برای درمان‌های بعدی فراهم شود.

فاز اول: پیشگیری و اصلاح زودهنگام مشکلات فکی

در فاز اول درمان که معمولاً در سنین ۶ تا ۹ سالگی آغاز می‌شود، تمرکز بر هدایت رشد فک‌ها و رفع مشکلات محیطی دهان است. این مرحله با استفاده از ابزارهایی مانند:

• دستگاه‌های گسترش‌دهنده کام
• فضا نگهدارها
• تراش‌های مختصر دندانی

می‌تواند از بروز مشکلات شدیدتر در آینده پیشگیری کند. این مداخلات به راهنمایی دندان‌ها در مسیر رویش صحیح کمک می‌کند و از بسیاری درمان‌های پیچیده در سنین بالاتر جلوگیری می‌نماید.

چرا باید ارتودنسی از سنین پایین آغاز شود؟

زمانی که رشد استخوان‌های صورت هنوز در حال شکل‌گیری است، فرصت طلایی برای مداخله مؤثر وجود دارد. اگر در این سنین، مشکلات فکی شناسایی و اصلاح شوند، در مرحله بعد که دندان‌های دائمی به طور کامل روییده‌اند، صاف و مرتب کردن آن‌ها بسیار آسان‌تر خواهد بود. همچنین با کنترل رشد، می‌توان از نیاز به جراحی در بزرگسالی پیشگیری کرد.

تفاوت با ارتودنسی سنتی

در روش‌های سنتی، بسیاری از متخصصین ترجیح می‌دهند درمان را به پس از ۱۲ سالگی و صرفاً برای ردیف کردن دندان‌ها موکول کنند. اما این تأخیر می‌تواند فرصت اصلاح رشد فک را از بین ببرد و زمینه را برای مشکلات پیچیده‌تر، از جمله ناهنجاری‌های اسکلتی، فراهم کند. هرچند در نهایت دندان‌ها ممکن است صاف شوند، اما احتمال آسیب به سلامت دهان، مفصل فک و حتی زیبایی چهره افزایش می‌یابد.

چالش‌های ارتودنسی دو مرحله‌ای

با وجود مزایای فراوان، درمان دو مرحله‌ای چالش‌هایی نیز دارد، از جمله:

1. همکاری پایین کودکان خردسال:
   کودکان ۶ تا ۹ ساله معمولاً در استفاده از دستگاه‌های متحرک مانند پلاک‌های شبانه همکاری لازم را ندارند. بهانه‌هایی مانند “درد” یا “ناراحتی” ممکن است باعث عدم استفاده صحیح از دستگاه شود.
2. مراقبت بهداشت دهان:
   رعایت بهداشت دهانی در حضور دستگاه‌های ارتودنسی نیازمند دقت بیشتری است، که برای کودکان در این سنین سخت‌تر است.
3. نیاز به مراجعات مکرر:
   برخلاف فاز دوم ارتودنسی که ممکن است جلسات معاینه هر دو تا سه ماه باشد، فاز اول درمان نیاز به بررسی‌های دقیق هر دو هفته یکبار دارد تا تنظیمات انجام شده و از بروز عوارض جلوگیری شود.
4. طولانی شدن روند درمان:
   شروع درمان از سن ۶ یا ۷ سالگی و ادامه آن تا ۱۲ یا ۱۳ سالگی می‌تواند باعث خستگی کودک از مراجعه‌های مکرر به مطب شود. از این رو برنامه‌ریزی دقیق و تشویق کودک برای حفظ انگیزه، ضروری است.

در نهایت باید گفت

با وجود چالش‌های ارتودنسی دو مرحله ای، این روش می‌تواند در بسیاری از موارد، درمانی مؤثر، کم‌هزینه‌تر و با نتایج پایدارتر نسبت به روش‌های سنتی باشد. در مطب دکتر کامران دوامی، تمرکز بر اصلاح ساختاری فک و صورت در فاز اول، پایه‌ای محکم برای صاف و مرتب کردن دندان‌ها در فاز دوم فراهم می‌کند. این رویکرد نه‌تنها باعث بهبود زیبایی لبخند می‌شود، بلکه از بروز مشکلات پیچیده‌تر در آینده نیز جلوگیری خواهد کرد.

سوالات متداول