یکی از نگرانی‌های شایع والدین در دوران کودکی فرزندانشان بی‌خوابی‌های شبانه و علت بی خوابی شبانه کودکان و خواب نا آرام آنهاست. در نگاه اول ممکن است این مسئله را به ارتودنسی کودکان ارتباطی ندهند ولی میتوان گفت از آنجا که سیستم تنفسی بسیار وابسته به دندان‌ها و استخوان های فک وصورت هستند و بسیار بر بی‌خوابی‌های موثر می‌باشد لازم است که متخصص ارتودنسی کودکان در اصفهان علل بی‌خوابی شبانه آنها را بررسی کرده و در صورت لزوم اقدامات درمانی اولیه را انجام دهد.
صحت محتوا مورد تایید است
با توجه به اهمیت محتوای حوزه سلامت، شایان ذکر است که این محتوا توسط دکتر کامران دوامی نوشته شده است و هیچ گونه دخل و تصرفی در آن نشده است.
مشکلات تاثیر گزار بر بی خوابی کودکان
1) تنگی فک بالا
تنگی فک بالا یکی از شایع‌ترین ناهنجاری‌های فکی در کودکان است که اغلب نادیده گرفته میشود. این مشکل میتواند باعث:
- کاهش فضای تنفسی در ناحیه بینی و حلق
- تنفس دهانی در طول خواب
- خروپف‌های شبانه
- بیدار شدن مکرر از خواب
- و در نهایت بدخوابی و بی‌خوابی شبانه شود.
این اختلال خواب نه تنها کیفیت زندگی کودک را کاهش میدهد، بلکه بر رشد جسمی و ذهنی او نیز تأثیر منفی می‌گذارد.
2) دردهای پنهان دندانی
کودکان معمولاً احساسات خود را به‌درستی بیان نمی‌کنند. بسیاری از آنها به دلیل ترس از دندانپزشکی، دردهای دهانی خود را از والدین پنهان می‌کنند. اما نتیجه این پنهان‌کاری چیست؟
- بیداری‌های شبانه به دلیل درد دندان
- گریه‌های شبانه بدون علت مشخص
- بی‌قراری و اضطراب در هنگام خواب
والدین ممکن است این نشانه‌ها را به بی‌خوابی یا مشکلات رفتاری نسبت دهند، در حالی که علت اصلی، یک مشکل درمان‌پذیر ارتودنسی است.
3) عقب بودن فک پایین
یکی دیگر از دلایل مهم بی‌خوابی و علت بی خوابی شبانه کودکان و اختلالات تنفسی در خواب کودکان، عقب بودن فک پایین است. این مشکل میتواند:
- راه عبور هوا را تنگ‌تر کند
- تنفس طبیعی از راه بینی را دشوار نماید
- منجر به تنفس دهانی و بیداری‌های مکرر شود
- با خروپف، خشکی دهان و کسالت صبحگاهی همراه باشد
عقب بودن فک پایین میتواند ارثی باشد یا در اثر برخورد نامناسب دندان‌ها در حال رشد به وجود بیاید. خوشبختانه این مشکل با معاینه‌های دقیق کلینیکی و بررسی‌های تصویربرداری (گرافی‌های فک) توسط متخصص ارتودنسی کودکان قابل تشخیص و درمان است.
4) عوامل روحی
اما چنانچه هیچ مشکل ساختاری در اسکلت فک و صورت وجود نداشته باشد و همچنین دندان‌ها رویش مناسب داشته باشند تنگی فک بالا حضور نداشته باشد و فک پایین عقب‌تر از حد نرمال نباشد متخصص ارتودنسی کودکان احتمالاً به عوامل روحی برای بی خوابی فرزندان شما اشاره خواهد کرد. ترس از تاریکی و یا دوری از مادر یکی از عوامل اصلی بدخوابی کودکان شبانه می‌باشد و این در صورتی است که هیچگونه اختلال فیزیکی وجود نداشته فک و صورت رشد نرمالی داشته‌اند.
گاها کودکان از وسایلی که در طول روز تجربه کردند نیز مضطرب هستند آنها را از پدر و مادر مخفی می‌کنند و به صورت یک بدخوابی شبانه جلوه میکند متخصص ارتودنسی کودکان بعد از بررسی تمامی شرایط رشدی اسکلت فک و صورت و همچنین اطمینان از اینکه هیچگونه پوسیدگی در دندان ها وجود ندارد احتمالاً به عوامل روحی و روانی برای بدخوابی کودکان اشاره خواهد کرد.
5) نقش محیط خواب در سلامت و آرامش کودکان
از سوی دیگر والدین و خصوصاً مادر وظیفه دارد تا محیط مناسبی را برای خواب کودکان خود فراهم کند. استفاده کردن از چراغ خواب به عنوان عاملی برای آرامش کودکان چندان شایع نیست و نمی‌تواند کمک چندانی برای خواب راحت کودکان کند. از سوی دیگر دمای هوای اتاق نیز باید مناسب باشد هوای بیش از حد گرم میتواند موجب بدخوابی کودکان شده که به صورت عرق کردن یا تکان خوردن بسیار جلوه میکند. محیط مناسبی برای خواب کودکان میتواند تاثیر بسزایی در سلامت خواب آنها داشته باشد.
6) ارتباط بدخوابی کودکان با مشکلات ارتودنسی
از آنجا که درمان های ارتودنسی نه تنها به رویش دندان‌ها توجه میکند بلکه رشد استخوان های فک و صورت را نیز بررسی می‌نماید میتواند بر تنفس کودکان نظارت نماید. در مواردی که تنگی فک بالا وجود دارد و یا فک پایین عقب‌تر از حد نرمال است مجاری تنفسی تعیین میشود متخصص ارتودنسی کودکان به راحتی تشخیص میدهد که سختی تنفس باعث اختلال در خواب کودکان شده است.
از این رو معاینه کودکان بعد از مشاهده اولین علایم بدخوابی همچون عرق کردن دیر خوابیدن تکان خوردن بسیار یا خروپف شبانه توسط یک متخصص ارتودنسی کودکان بسیار ضرروی است. او پس از بررسی مشکلات فک و صورت رشد استخوان‌ها و همچنین وضعیت فک‌ها و رویش آنها می‌توانند نسبت به عوامل فیزیکی و یا روحی و روانی بدخوابی کودکان تصمیم بگیرد از این رو پیشنهاد میشود والدین در صورت مشاهده بدخوابی‌های کودکان خود و یا علائم آنها سریعاً به متخصص ارتودنسی کودکان مراجعه کرده تا از شرایط موجود اطلاع حاصل کنند.
بعد از معاینات اولیه کامل و اطمینان از اینکه هیچگونه مشکل ساختاری وجود ندارد دندان‌ها رویش مناسب داشته دچار پوسیدگی نیستند فک بالا تنگ نیست و یا عقب ماندگی فک پایین وجود ندارد متخصص ارتودنسی در زمینه ی خوابیدن کودکان راهنمایی‌هایی را در اختیار والدین قرار میدهد. تنظیم برنامه خواب کودکان سر ساعت مشخص به گونه‌ای که بتوانند حداقل ۸ ساعت خواب مفید داشته باشند برای بهبود شرایط خوابیدن آنها بسیار موثر است از سوی دیگر محیط خواب باید کاملا مناسب بوده دمای هوا بالا نبوده و نورهای مختلف از محیط خواب کودکان حذف شود.
7) تاثیر تغذیه مناسب بر بی خوابی کودکان
تغذیه بر تمامی عوامل زندگی کودکان تاثیر دارد میتواند بر رشد استخوان‌های آنها موثر بوده دندان‌ها را به خوبی رویش داده و همچنین باعث خواب راحت کودکان شود. مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها خصوصاً ویتامین C میتواند باعث بهبود کیفیت خواب کودکان گردد. از این رو توصیه میشود والدین به تغذیه کودکان خود به خصوص شام آخر توجه زیادی داشته باشند تا بتوانند خواب مناسبی را برای کودکان خود ایجاد کنند.
در نهایت باید گفت
والدین نقش بسیار موثری در تنظیم خواب کودکان و علت بی خوابی شبانه کودکان خود دارند وظیفه دارند ابتدا نحوه خوابیدن کودکان خود را بررسی کند و در صورتی که بدخوابی شبانه، دیر خوابیدن، تعریق هنگام خواب، تکان خوردن زیاد یا خروپف را مشاهده میکند حتماً با یک متخصص ارتودنسی کودکان مشاوره نمایند. محیط خواب را تنظیم کرده دمای آن را چندان بالا نبرد و نظارت کنند که کودکان در سر ساعت مشخصی به تخت خواب رفته تا حداقل ۸ ساعت خواب مفید داشته باشد نقش والدین در بدخوابی کودکان و رفع آن بسیار مهم و موثر است بدین ترتیب والدین بعد از مشاهده بدخوابی کودکان خود می‌توانند با متخصص ارتودنسی کودکان مشاوره کنند او با بررسی تمامی شواهد موجود و بررسی گرافی‌های لازم تشخیص میدهد آیا اشکال اسکلتی یا رویشی دندانی وجود دارد یا خیر! در صورتی که هیچگونه مشکل ساختاری وجود ندارد حتما را به روانکاو برای حل مشکلات روحی روانی و اضطراب آنها در هنگام ارجاع میدهد .
سوالات متداول
آیا بی‌خوابی شبانه کودک می‌تونه به مشکلات فکی یا دندانی مربوط باشه؟
بله، مشکلاتی مثل تنگی فک بالا، عقب بودن فک پایین یا دردهای پنهان دندانی می‌تونن باعث سختی در تنفس شبانه، خروپف، بیدار شدن‌های مکرر و در نهایت بی‌خوابی بشوند.
چه علائمی نشون‌دهنده ارتباط بی‌خوابی با اختلالات فک و دندان است؟
🔹 خروپف شبانه
🔹 تنفس دهانی
🔹 تعریق زیاد در خواب
🔹 تکان خوردن زیاد یا بیداری‌های مکرر
این‌ها می‌تونن نشونه‌هایی از اختلالات ارتودنسی باشن که نیاز به بررسی دارن.
چه زمانی باید برای بی‌خوابی کودک به متخصص ارتودنسی مراجعه کنیم؟
اگر بی‌خوابی کودک مداوم باشه و با علائم فیزیکی مثل خروپف، نفس‌تنگی، یا بدخوابی همراه باشه، بهتره برای بررسی فک، دندان‌ها و مجاری تنفسی به متخصص ارتودنسی کودکان مراجعه بشه.
اگر مشکل فیزیکی وجود نداشته باشه، علت بی‌خوابی کودک چیه؟
در این صورت، احتمالاً عامل بی‌خوابی روحی و روانی مثل اضطراب، ترس از تاریکی یا وابستگی به والدینه که نیاز به مشاوره روان‌شناسی کودک داره.
والدین چطور می‌توانند به بهبود خواب کودک کمک کنند؟
✅ مراجعه به متخصص ارتودنسی برای بررسی فک و دندان‌ها
✅ تنظیم برنامه خواب منظم
✅ ایجاد محیط خواب مناسب (نور کم، دمای متعادل)
✅ رعایت تغذیه سالم، مخصوصاً شام سبک و مقوی
✅ پیگیری عوامل روحی با کمک روان‌شناس کودک