از سوالات بسیار رایجی که همه والدین در مورد کودکان خود و مسئله ارتودنسی آنها از متخصص ارتودنسی کودکان می‌پرسند اولین سن معاینه ارتودنسی میباشد. به عبارت دیگر ارتودنسی کودکان از چه سنی باید آغاز شود و مراحل ارتودنسی کودکان به چه صورت میباشد؟
صحت محتوا مورد تایید است
با توجه به اهمیت محتوای حوزه سلامت، شایان ذکر است که این محتوا توسط دکتر کامران دوامی نوشته شده است و هیچ گونه دخل و تصرفی در آن نشده است.
مراحل ارتودنسی در کودکان
ارتودنسی در کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا به رشد صحیح دندان‌ها و فک کمک می‌کند و از بروز مشکلات پیچیده‌تر در آینده جلوگیری می‌کند. در دوران کودکی، استخوانهای فک و صورت در حال رشد هستند و این فرصت مناسبی برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی فراهم می‌کند. انجام به‌موقع ارتودنسی می‌تواند تنگی فک، نامرتبی دندان‌ها، و اختلالات رشد اسکلت صورت را برطرف کرده و فضای کافی برای رویش صحیح دندان‌های دائمی ایجاد کند. علاوه بر این، معاینات اولیه می‌توانند مشکلات پنهان را شناسایی کرده و با درمان زودهنگام از نیاز به جراحی‌های پیچیده در بزرگسالی جلوگیری کنند.
1. اولین معاینه ارتودنسی در ۶ سالگی
در مورد اولین سن لازم برای بررسی درمان ارتودنسی کودکان نظریات مختلفی وجود دارد. بسیاری از متخصصین معتقدند که همه کودکان باید در سن ۶ سالگی و بعد از رویش اولین دندان دائمی به محیط دهان مورد بررسی و معاینه ارتودنسی قرار بگیرد. معمولا در سن ۶ سالگی اولین دندان دائمی به محیط دهان راه پیدا می‌کند این اولین دندان دائمی که معمولاً دندان‌های پیشین فک پایین می‌باشند به عنوان راهنمایی برای رشد فک پایین مورد بررسی قرار می‌گیرند.
دندان دائمی بعدی دندان 6 پایین یا اولین آسیاب بزرگ میباشد که به محیط دهان راه پیدا می‌کند همان دندانی که در اکثر بزرگسالان دچار پوسیدگی است چرا که اولین دندانی است که به محیط دهان راه پیدا کرده است. بعد از رویش اولین دندان پیشین فک پایین و یا به عبارت دیگر آغاز دوران کودکی در دوران ارتودنسی لازم است وضعیت دندان‌ها و فک‌ها توسط متخصص بررسی شود و این همان حدود سن ۶ سالگی میباشد.
بیشتر بخوانید: سن مناسب ارتودنسی
2. بررسی تنگی فک بالا
یکی از نکاتی که در مراحل ارتودنسی کودکان و در معاینات اولیه بسیار مورد توجه متخصص ارتودنسی میباشد وضعیت اسکلت فک بالا و به عبارت دیگر احتمال تنگی آن میباشد. به عبارت دیگر اولین علامت تنگی فک بالا در کودکان وجود خروپف‌های شبانه میباشد که بسیار لازم است در اولین فرصت و همان حدود ۷ سالگی و بعد از رویش اولین دندان های دائمی فک بالا درمان شود.
هرچه درمان تنگی فک بالا در کودکان به تعویق بیفتد می‌تواند عوارض دراز مدتی را برای استخوانهای فک و صورت آنها ایجاد کرده و به عبارت دیگر روند رشد اسکلت صورت را مختل کند.
3. بررسی نحوه جفت شدن دندان‌ها
از نکات دیگری که در مراحل ارتودنسی کودکان و به عبارت دیگر معاینات اولیه ارتودنسی در حدود سن ۶ یا ۷ سالگی انجام میشود نحوه جفت شدن دندان های خلفی یا عقبی است. لازم به توضیح است که نحوه جفت شدن دندان‌های عقبی در فک بالا و پایین بر روی یکدیگر یک نشانه بسیار خوب از نحوه رشد اسکلت فک و صورت میباشد. ممکن است بسیاری از اختلالات رشدی در سنین ۶- ۷ یا ۸ سالگی یا همان دوران کودکی هنوز مورد توجه والدین قرار نگیرند اما نحوه جفت شدن دندان‌های دوفک بر روی یکدیگر در همین سنین نشانه بسیار مهمی برای بررسی وضعیت رشدی اسکلت دوفک میباشد.
4. اهمیت دندان‌های شیری
از مسائل بسیار مهم دیگری که در دوران ارتودنسی کودکان و در معاینات اولیه مورد بررسی قرار می‌گیرد وجود دندان‌های شیری در دهان و همچنین حفظ فضای آنها در صورت وجود پوسیدگی‌هاست. دندان‌های شیری در محیط دهان وظایف بسیار مهمی دارد و بر خلاف تصور عامه اینکه دندان شیری است و باید کشیده شود درست نمی‌باشد.
حفظ فضای دندان‌های شیری در صورتی که به علت پوسیدگی‌ها از دست رفته باشد بسیار اهمیت دارد. از آنجا که انواعی از نیروها در محیط دهان وجود دارد و می‌توان از نیروهای جویدن، زبان،لب،گونه‌ها و تنفس نام برد. بدین ترتیب اگر دندان‌های شیری زودتر از موقع از دست بروند و فضای آنها توسط انواع دستگاه‌های فضانگهدار حفظ نشود این نیروهای موجود در دهان بقیه دندان‌ها را به سمت فضای دندان شیری از دست رفته حرکت داده و باعث اختلالات شدیدی برای رویش دندان‌های زیرین می‌شوند.
این اهمیت وجود دندان‌های شیری و همچنین حفظ فضای آنها را بیان می‌کند به عبارت دیگر هرگز نباید دندان‌های شیری پوسیده را به خود به خودی خود رها کرد و یا دستورات شدت پوسیدگی یا درد آنها را کشید بلکه لازم است دندان های شیری تا زمان مناسب برای افتادن و جایگزین شدن و به وسیله دندان‌های دائمی حتماً در محیط دهان حفظ شود.
5. تهیه عکس‌های رادیولوژی
بعد از مراجعه کودکان در سن ۷-۸ سالگی به متخصص ارتودنسی بررسی‌های لازم نه تنها از محیط دهان بلکه به وسیله گرافی‌ها یا عکس‌های رادیولوژیک انجام میشود. این عکس‌ها از جهت‌های مختلف از صورت بیمار تهیه شده تا به متخصص ارتودنسی کمک کند تا مسائل مختلفی را بررسی کند.
بررسی وضعیت اسکلت فک و صورت همچنین میزان رشد استخوانهای فک بالا و پایین بررسی وجود یا عدم وجود دندان‌های دائمی در زیر دندان‌های شیری میزان پوسیدگی‌ها بر روی دندان‌های دائمی و یا دندان‌های شیری همه از نکاتی است که در جلسه اول معاینه و بعد از تهیه عکس‌های لازم انجام می‌گردد. در صورتی که دندان شیری دچار پوسیدگی باشد و هنوز بخش زیادی از دندان دائمی زیرین تکامل نیافته باشد معمولا متخصص ارتودنسی با کمک یک دندانپزشک متخصص اطفال تمامی پوسیدگی‌های دندانی را در کودکان برطرف کرده و دندان شیری را تا رسیدن به موقعیت مناسب در دهان حفظ می‌کند.
از سوی دیگر اگر دندان شیری به شدت پوسیده باشد و دیگر قابل نگهداری نباشد توسط متخصص اطفال کشیده شده و فضای آن به وسیله دستگاه فضانگهدار حفظ میشود تا برای رویش دندان دائمی زیرین مشکلی پیش نیاید.
6. نصب براکت‌های ارتودنسی (در موارد خاص)
اینکه آیا در دوران کودکی می‌توان بر روی دندان‌های دائمی و یا شیری براکت‌های ارتودنسی را نصب کرد و به عبارت دیگر از وجود براکت‌ها برای صاف و مرتب کردن دندان‌ها استفاده کرد مورد توجه بعضی از متخصصین ارتودنسی میباشد.
به طور کلی معتقدم که اگر نصب براکت‌های ارتودنسی بر روی دندان‌های دائمی و همچنین شیری باعث مرتب شدن دندان‌ها شود و به عبارت دیگر درمان زود هنگامی را برای آنها ایجاد بکند بسیار مطلوب است و در بسیاری از موارد ارتودنسی کودکان را با نصب براکت‌ها بر روی دندان های دائمی و شیری انجام می‌دهم.
بعد از نصب براکت‌ها که گاهاً بر روی دندان‌های دائمی و شیری نصب میشود حرکات دندانی بسیار سریع در کودکان اتفاق می‌افتد و لذا لازم است به صورت هفتگی چکاپ شوند بسیار مهم است که هرگونه زخم یا دردی در صورت ایجاد که گاهاً پیش می‌آید به وسیله متخصص ارتودنسی بررسی شده و در صورت لزوم حذف شود چرا که محیط دهان در کودکان نسبتا به بزرگسالان بسیار آسیب پذیرتر است و همچنین احتمال کنده شدن براکت‌ها به علت عدم همکاری کودک در دوران ارتودنسی وجود دارد.
7. استفاده از دستگاه‌های ثابت یا متحرک
علاوه بر نصب براکت‌ها در دوران ارتودنسی ممکن است برای مواردی نیز دستگاه‌های متحرک یا ثابتی را برای افزایش عرض قوس فکی استفاده کنیم در این موارد معمولا پیچ‌هایی در فک بالا یا فک پایین نصب میشود که به صورت ثابت یا متحرک باعث افزایش محیط دهان شده به عبارت دیگر فضای بیشتری را برای کودکان ایجاد می‌کند تا روند رویش دندان‌ها به صورت نرمال انجام شود.
انواعی از دستگاه های ثابت و متحرک برای افزایش این محیط قوس دندانی وجود دارد که در مطب ما معمولا از دستگاه‌های ارتودنسی ثابت استفاده میشود چرا که در این صورت نیازی به همکاری بیمار وجود ندارد از آنجا که کودکان معمولا بازیگوش هستند و چندان همکاری برای استفاده از دستگاه‌های ارتودنسی متحرک نمی‌کنند تمام تلاش ما در مطب ارتودنسی برای استفاده از دستگاه‌های ارتودنسی ثابت ایجاد نتیجه درمانی کوتاه مدت و عالیست که چندان نیازی به همکاری کودک ندارد.
8. پایان درمان و تثبیت دندان‌ها
درمان ارتودنسی کودکان معمولا در عرض چند هفته تا چند ماه به سرعت تمام شده و دندان‌ها در موقعیت مناسب قرار گرفته راه رویش دندان‌های دائمی زیرین باز شده استخوانهای دوفک نیز در محیط مناسبی قرار گرفته امکان رویش را پیدا کردند. در این حالت معمولا درمان ارتودنسی پایان می‌پذیرد و از آنجا که دندان‌ها در موقعیت نرمالی قرار گرفته‌اند احتیاج چندانی به استفاده از انواع نگهدارنده نمی‌باشد.
لذا اگر یک درمان ارتودنسی به صورت ثابت یا متحرک برای کودکان در مطب ما انجام شود بعد از نتیجه ایجاد شده معمولا احتیاجی به نگهدارنده ثابت یا متحرک نمی‌باشد و نتیجه درمان خود به خود به وسیله فضای ایجاد شده حفظ می‌گردد.
تفاوت ارتودنسی کودکان و نوجوانان
در ارتودنسی کودکان، هدف اصلی برطرف کردن عواملی است که باعث اختلال در رشد دندان‌ها و فک میشود. این درمان کمک می‌کند تا رشد طبیعی فک و رویش صحیح دندان‌ها امکان‌پذیر شود.
نتیجه‌گیری
باید گفت ارتودنسی نوجوانان با مراحل ارتودنسی کودکان تفاوت‌های متعددی دارد. در ارتودنسی کودکان معمولا به عوامل اخلالگر توجه شده و هرگونه عاملی که باعث اخلال در رویش دندان‌ها و یا رشد استخوانهای فک و صورت ایجاد میشود برطرف میشود. چنانچه دندان شیری زودتر ازموعد مورد نظر از دست رفته باشد فضای آن حفظ میشود و چنانچه هرگونه عامل محیطی داخل دهانی یا خارج دهانی از رشد اسکلت فک بالا و پایین جلوگیری می‌کند حتماً حذف شده تا روند رشد طبیعی استخوان‌ها برقرار گردد به عبارت دیگر در ارتودنسی کودکان تلاش حداکثری متخصص ارتودنسی ایجاد محیطی مناسب برای رویش و رشد استخوانهای فک و صورت میباشد.
به عبارت دیگر می‌توان گفت مهمترین اهمیت ارتودنسی کودکان برطرف کردن عوامل اخلالگر در رشد استخوانهای فک و همچنین رویش دندان‌ها میباشد تا فرصت را برای طبیعت ایجاد کنیم تا بهترین ظاهر رشدی برای استخوان‌ها و دندان‌ها برقرارکند.
