گاهاً مراجعین به بهترین فوق تخصص ارتودنسی در اصفهان که مشتاقانه روش‌های درمانی خود را در اینترنت جستجو کرده‌اند تفاوت ارتودنسی و ارتوسرجری را می‌پرسند. در این مقاله به صورت خلاصه تفاوت ها توضیح داده میشود.
صحت محتوا مورد تایید است
با توجه به اهمیت محتوای حوزه سلامت، شایان ذکر است که این محتوا توسط دکتر کامران دوامی نوشته شده است و هیچ گونه دخل و تصرفی در آن نشده است.
مرحله اول: بررسی اولیه وضعیت استخوان فک
در اولین گام بررسی مراجعین به مطب ارتودنسی وضعیت اسکلت فک و صورت بررسی میشود. میزان رشد استخوان فک بالا، استخوان فک پایین و از همه مهمتر رابطه این دو فک در طرح درمان نهایی ما بسیار موثر است.
از آنجا که هدف اصلی یک درمان ارتودنسی و یا ارتوسرجری جفت شدن منظم و مرتب دندان‌ها بر روی یکدیگر می باشد وجود بستر استخوانی مناسب برای هر طرح درمانی لازم است از این رو متخصص ارتودنسی در اولین گام وضعیت استخوان‌های دو فک را بررسی میکند و این نهایت مشخص کردن تفاوت اصلی درمان ارتودنسی و ارتوسرجری میباشد.
مرحله دوم: تصمیم گیری بر اساس وضعیت فک و نیاز بیمار
به طور کلی می‌توان گفت چنانچه مراجعین به مطب ارتودنسی از لحاظ استخوان فک و صورت نرمال باشند یا در حد قابل قبولی قرار گیرند و یا به عبارت دیگر صورت خود را دوست داشته باشد متخصص ارتودنسی هرگز برای تغییرات استخوانی کاری نمی‌کند و به عبارت دیگر فقط درمان ارتودنسی را در پیش میگیرد.
این در حالیست که ممکن است مراجعین به علت مشکلات استخوانی فک بالا یا فک پایین از وضعیت ظاهر صورت خود راضی نباشند و یا وضعیت تنفس و خوابیدن خود را مشکل‌دار معرفی کنند. در این موارد حتما استخوان‌های فک و صورت مورد بررسی قرار میگیرد و چناچه امکان تغییرات رشدی به علت گذشت سن بیمار از تایم طلایی و یا گذشتن از مرحله بلوغ امکان نداشته باشد حتماً تغییرات ارتوسرجری به عنوان یک درمان مورد نظر قرار میگیرد.
تفاوت ارتودنسی و ارتوسرجری
در یک کلام می‌توان گفت درمان ارتودنسی به صاف و مرتب کردن دندان‌ها بر روی استخوان‌های فرد بدون تغییر در وضعیت اسکلت فک و صورت می‌پردازد این در حالیست که درمان ارتوسرجری یک همکاری بین متخصص ارتودنسی و متخصص جراحی فک و صورت میباشد که به تغییرات اساسی در استخوان های فک و صورت می‌پردازد.
ارتودنسی چیست و چه کاربردی دارد؟
ارتودنسی به معنای صاف و مرتب کردن دندان‌ها وظیفه ی ایجاد یک لبخند زیبا به وسیله دندان‌های مرتب در کنار یکدیگر در حالی که کاملا بر روی یکدیگر جفت میشوند را بر عهده دارد. یک درمان ارتودنسی کامل، لبخند زیبا را هم از نمای روبرو و هم از نمای نیم رخ را برقرار میکند به گونه ای که دندان ها و استخوان های صورت فک بالا و پایین عمود باشند و به راحتی روی یکدیگر جفت شوند و لبخند زیبا وجود داشته باشد که در حین خندیدن نمای بیش از حد از لثه‌ها مشخص نباشد.
هدف درمان ارتودنسی
یک نکته بسیار اساسی در درمان ارتودنسی این است که در پایان درمان بایستی دندان‌ها بر روی یکدیگر قرار بگیرد و در حین خندیدن هر دو دندان فک بالا و پایین دیده شود و این هدف نهایی یک درمان ارتودنسی ساده است که به روش‌های مختلفی قابل اجرا میباشد.
چگونگی انجام ارتودنسی و ابزار های آن
در درمان‌های ارتودنسی از ابزارهای ساده‌ای به نام براکت‌ها استفاده میشود. براکت‌ها وسیله‌های فلزی کوچکی هستند که برروی دندان‌ها چسبانده میشود و سیم‌های مخصوص با توالی‌های مختلف درون آنها قرار گرفته دندان‌ها را حرکت میدهد. هدف نهایی یک درمان ارتودنسی حرکت دادن دندان‌ها در مسیر سیم‌ها و با محاسبات دقیق است. این در حالیست که بیمار می‌تواند در هر جلسه درمان کش‌های مخصوصی را که به وسیله آنها سیم‌ها به براکت ها متصل میشود به رنگ‌های مختلف انتخاب بکند. انتخاب رنگ‌ها بر عهده بیمار میباشد و تاثیری در نتیجه درمان ندارد و نهایتاً یک انتخاب سلیقه‌ای میباشد.
استفاده از دستگاه های فانکشنال در ارتودنسی
اگر مراجعه کننده به مطب ارتودنسی در سنین رشدی باشد و اسکلت فک و صورت رشد مناسبی نداشته باشد که معمولا به علت مشکلات محیطی است از دستگاه های فانکشنال مختلفی می‌توان استفاده کرد تا تغییرات رشدی در دو فک ایجاد شود. نکته بسیار قابل توجه در این گونه درمان‌های ارتودنسی وجود رشد و قدرت رشد در مراجعه کننده میباشد. به عبارت دیگر مراجعه کننده نباید هنوز به سن بلوغ رسیده باشد و از لحاظ تقویمی حدود سن ۱۳ یا ۱۴ سال را نگذرانده باشد، این اهمیت معاینه کودکان بین سن ۸ تا ۱۴ سالگی را نشان میدهد چرا که در صورتی که اشکالاتی در روند رشدی فک و صورت وجود داشته باشد با یک درمان ارتودنسی فانکشنال به راحتی قابل اصلاح است.
زمان مناسب برای ارتوسرجری: نقش سن و رشد استخوان‌های فک
اما چنانچه مراجعه به مطب ارتودنسی از سنین رشدی عبور کرده باشد به عبارت دیگر بیشتر از ۱۴ یا ۱۵ سالگی قرار داشته باشد و همچنین اسکلت فک و صورت رشد مناسبی نداشته باشد که معمولا تاثیرات شدیدی نیز بر روی دندان‌ها می‌گذارد و بی‌نظمی‌های مختلفی را ایجاد میکند درمان ارتوسرجری به جای ارتودنسی مورد توجه قرار میگیرد.
در این گونه موارد متخصص ارتودنسی در گام اول برای یک درمان ارتوسرجری اقدامات زیر را انجام میدهد:
- تهیه تمامی مدارک و شواهد لازم
- تهیه گرافی ها، رادیولوژی‌های لازم
- عکس‌ها از تمامی استخوان‌های فک و صورت و تمامی زوایا
- انتخاب طرح درمان مناسب
- انجام ارتودنسی اولیه
در این گونه موارد لازم است پیش از انجام یک درمان ارتوسرجری تغییرات زیادی در وضعیت دندان‌ها ایجاد گردد تا وضعیت به گونه ای باشد که انجام حرکات استخوانی در اتاق عمل و به وسیله متخصص ارتودنسی در یک روند ارتوسرجری آسان باشد.
بعد از انجام ارتودنسی اولیه و رسیدن به اهداف مورد نظر بیمار توسط متخصص ارتودنسی به یک جراح فک و صورت معرفی میشود جراح مدارک مورد نیاز را تهیه کرده آنها را بررسی میکند و یک قرار جراحی فک در اتاق عمل برای بیمار مشخص میکند.
جراحی تک فک یا دوفک: تصمیم گیری بر اساس نیاز درمانی
درمان‌های ارتوسرجری می‌تواند به صورت تک فک یا دوفک انجام شود مسلم است که یک درمان جراحی تک فک بسیار آسان‌تر کم‌هزینه تر و کم حواشی تر از یک درمان دوفک است ولی انتخاب جراحی تک فک یا دوفک بر عهده متخصص ارتودنسی و با مشورت متخصص جراحی فک و صورت است و بیمار در این زمینه نظر چندانی ندارد.
تفاوت‌های اصلی بین ارتوسرجری و ارتودنسی
هدف اولیه یک درمان ارتودنسی صاف و مرتب کردن دندان‌ها به وسیله سیم ها و براکت ها و در مطب ارتودنسی و بدون چگونه عمل جراحی میباشد در این گونه موارد بیمار در مدت زمان مشخص و حدود ۱ تا ۲ سال با مراجعات منظم به مطب به نتیجه دلخواه خود میرسد هیچ‌گونه تغییری در استخوان های فک و صورت داده نمی‌شود و به عبارت دیگر دندان‌ها بر اساس همان اسکلت فک و صورت منظم میشود لبخند زیبا در پایان کار نتیجه یک درمان ارتودنسیست که در عرض یک تا دو سال به دست می‌آید.
در حالی که درمان ارتوسرجری یک همکاری بین متخصص ارتودنسی و متخصص جراحی فک میباشد که وظیفه تغییرات اسکلتی در فک و صورت را دارد این درمان‌های ارتوسرجری زمانی مورد توجه قرار می‌گیرند که شرایط مشخصی وجود داشته باشد که گام اول آن رضایت بیمار از عمل جراحی میباشد چرا که در مواردی که مراجعین مایل به ایجاد تغییرات اسکلتی در فک و صورت خود نیستند نه متخصص ارتودنسی و نه متخصص جراحی فک و صورت مجاز به انجام درمان ارتوسرجری نیستند در این گونه موارد می‌توان از درمان‌های دیگری برای کاهش ناهنجاری‌های استخوانی موجود استفاده کرد و بیمار را در درمانی نه چندان ایده آل ولی قابل قبول رسانید.
چه زمانی ارتودنسی کافیست؟
یک مراجعه به مطب ارتودنسی باید بداند که حرکات دندانی در جهت‌های مختلف فضایی به وسیله یک متخصص ارتودنسی در مطب بدون انجام ارتوسرجری قابل اجراست. امروزه با روش‌های پیچیده و جدیدتری که در درمان‌های ارتودنسی معرفی شده‌اند همچون دستگاه‌های گسترش دهنده کام و یا پیچ‌های کوچکی که تحت عنوان مینی اسکرو نامیده میشود بسیار از درمان های ارتودنسی که در گذشته قابل اجرا نبودند به راحتی اجرا میشود و به نتیجه مطلوب میرسد حتی در مواردی که اسکلت فک و صورت به رشد مناسبی نداشته است نیز بسیاری از درمان‌ها را به صورت تقریبا ایده آل بدون انجام ارتوسرجری می‌توان انجام داد.
اصولا درمان‌های ارتودنسی بین ۱ تا ۲ سال به طول می‌انجامد و در این زمان دندان‌ها مرتب شده و نهایتاً بر روی یکدیگر قرار میگیرد به گونه‌ای که هم زیبایی و هم عملکرد مناسبی داشته باشند.
چه زمانی به ارتوسرجری نیاز داریم؟
وقتی که مراجعین به مطب ارتودنسی شرایط خاصی را داشته باشند که به صورت تیتروار شامل موارد زیر میباشد به انجام عمل ارتوسنجری مورد توجه قرار می‌گیرند:
- بیمار باید از وضعیت استخوان‌های فک و صورت خود راضی نباشد به عبارت دیگر فک بالا یا پایین یا ارتباط آنها با یکدیگر را دوست نداشته باشد.
- وضعیت جفت شدن دندان‌ها بر روی یکدیگر و غذا خوردن بیمار به گونه ای باشد که به وسیله حرکات دندانی به یک ارتودنسی ساده قابل اجرا نباشد در این گونه موارد تغییرات اسکلت فک و صورت حتما مورد توجه قرار میگیرد که هدف اول ارتوسرجری است.
- وضعیت تنفس و خواب در بسیاری از موارد عقب بودن فک پایین باعث تنگ شدن مجاری تنفسی میشود شخص به راحتی نفس نمی‌کشد و شب ها خروپف میکند روزها خسته است و تمرکز مناسبی ندارد در این گونه موارد انجام عمل ارتوسرجری به عنوان یک روش درمانی برای رفع مشکلات خواب و تنگی نفس حتما مورد توجه قرار میگیرد.
- در صورتی که کجی فک وجود داشته باشد وقتی که یک انحراف فک چه در حالتی که دهان بیمار بسته است و چه در حالتی که دهانش را باز نگه داشته است وجود دارد انجام درمان‌های ارتوسرجری به عنوان یک درمان انتخابی مد نظر قرار میگیرد به عبارت دیگر ارتودنسی به جابجا کردن دندان‌ها هیچگاه نمیتوانند کجی یک فک را مخفی کرده و رضایت بیمار را فراهم کند.
- اعتماد به نفس بیمار در بسیاری از موارد عدم هماهنگی فک بالا و پایین باعث شده است تا بیمار از وضعیت فک و صورت خود راضی نباشد از اجتماع دوری کرده مشکلات گفتاری داشته باشد و در نهایت نخواهد ارتباط اجتماعی با دوستان یا همکاران خود برقرار کند استفاده میکند این افراد معمولا از ماسک استفاده میکنند تا ناهنجاری‌های فک و صورت مخفی کند. یکی از مهم ترین روش‌های درمانی برای رفع مشکل روحی ارتوسرجری میباشد که می‌تواند اعتماد به نفس را با یک لبخند زیبا و دلپذیر به بیمار بازگرداند.
مزایا و معایب ارتودنسی در مقایسه با ارتوسرجری
ارتودنسی یک روش درمانی است که در مطب‌های دندانپزشکی و به وسیله حرکات دندانی انجام میشود
- درد ندارد
- خونریزی ندارد
- موجب ناراحتی شدید برای بیمار نمی‌شود
- کم‌هزینه تر هستند
- معمولاً در طول یک یا دو سال به نتیجه مطلوب میرسد
این در حالیست که درمان‌های ارتوسرجری درمان‌هایی:
- هزینه بر هستند
- با درد همراه است
- یک عمل جراحی سخت همراه است.
به عبارت دیگر درمان ارتوسرجری به عنوان یک همکاری بین متخصص ارتودنسی و یک جراح فک و صورت می‌تواند با درد، خونریزی، بیهوشی، اتاق عمل و هزینه زیاد همراه باشد. این در حالیست که در مواردی که ذکر شد مجبور هستیم عمل جراحی فک را انجام بدهیم . اگر درمان های ارتودنسی برای شما هزینه زیادی دارد میتوانید در کلینیک دکتر کامران دوامی با شرایط ویژه ارتودنسی قسطی در اصفهان را انجام دهید و بسته به شرایط شما اقساط تعیین میشوند.
اهمیت معاینه زودهنگام فک و صورت در کودکان برای پیشگیری از نیاز به ارتوسرجری
در کنار تمام موارد گفته شده به یک نکته بسیار مهم اشاره می‌کنم و آن این است که تمامی ناهنجاری‌های فک و صورت که در آینده و بعد از سن بلوغ ۱۴ یا ۱۵ سالگی نیازمند ارتوسرجری هستند نشان دهنده‌ها و شواهدی نیز در سن 8-9 یا 10 سالگی دارد. به عبارت دیگر اگر کودکان شما در سنین پایین‌تر از حدود ۸ سالگی سالانه به وسیله یک متخصص ارتودنسی معاینه شود او می‌تواند تشخیص دهد که رشد فک‌ها چه فک بالا و چه فک پایین مناسب نیست و از دستگاه‌های فانکشنال و ارتوپدی فک برای تغییرات رشدی استفاده کند.
در این گونه موارد از یک درمان سخت پرهزینه و دردآور ارتوسرجری جلوگیری میشود و این اهمیت معاینه کودکان را پیش از سن بلوغ نشان میدهد.
در نهایت
برای بررسی تفاوت یک درمان ارتودنسی و ارتوسرجری می‌توان گفت درمان‌های ارتودنسی در شاخه‌های کارهای دندانپزشکی قرار می‌گیرند درمان‌های ساده و در جلسات متعدد در عرض ۱ تا ۲ سال در مطب ارتودنسی برای صاف و مرتب کردن دندان‌ها اجرا میشوند. نیازی به اتاق عمل ندارند در خونریزی و بیهوشی ندارد و معمولا بیمار کمتر اذیت میشود. این در حالیست که درمان ارتوسرجری با هدف تغییرات اسکلت فک وصورت به صورت تک فک یا دو فک با همکاری متخصص ارتودنسی و جراح فک و صورت انجام می‌گردد.
در درمان‌های ارتوسرجری معمولاً استخوان‌های دو فک جابجا میشوند این جابجایی استخوان‌های دو فک معمولا لازم است به وسیله یک جراح صورت و در اتاق عمل تحت عنوان ارتوسرجری انجام شود پر واضح است که یک درمان ارتوسرجری نیازمند درمان ارتودنسی قبل و بعد از عمل نیز دارد چرا که فک‌ها زمانی می‌توانند در موقعیت نهایی خود قرار بگیرند که دندان‌های صاف و مرتب روی آنها قرار داشته باشد و این وظیفه اولیه یک متخصص ارتودنسی است که بیمار را برای درمان ارتوسرجری آماده کند.
سوالات متدوال
چه تفاوتی بین ارتودنسی و ارتوسرجری وجود دارد؟
ارتودنسی به صاف و مرتب کردن دندان‌ها می‌پردازد بدون تغییر در وضعیت اسکلت فک، اما ارتوسرجری ترکیبی از ارتودنسی و جراحی فک است که به اصلاح مشکلات فک و صورت می‌پردازد.
چه زمانی نیاز به ارتوسرجری دارم؟
اگر مشکلات فک مانند جابه‌جایی شدید فک بالا یا پایین، ناهنجاری‌های اسکلت فک یا تنفس نامناسب وجود داشته باشد و درمان ارتودنسی کافی نباشد، ارتوسرجری ممکن است ضروری باشد.
آیا ارتوسرجری دردناک است؟
جراحی فک معمولاً تحت بی‌حسی عمومی انجام میشود و بیمار در طول عمل درد حس نمی‌کند. بعد از جراحی ممکن است تورم و کمی درد وجود داشته باشد که با داروهای مسکن قابل کنترل است.
سن مناسب برای شروع درمان ارتودنسی و ارتوسرجری چه زمانی است؟
درمان ارتودنسی معمولاً از سنین ۷-۸ سالگی برای پیشگیری از مشکلات رشد فک آغاز میشود. برای ارتوسرجری، بهترین زمان معمولاً بعد از سن بلوغ (۱۴-۱۵ سالگی) است، زمانی که رشد فک کامل شده باشد.