ارتودنسی دندان خرگوشی؛ زمان درمان و چالش‌ها

وقتی که یک بیمار به مطب ارتودنسی کودکان اصفهان مراجعه می‌کند معمولاً در گام اول و به عنوان مهمترین نکته تشخیصی شکایت اصلی او بررسی می‌شود. به عبارت دیگر متخصص ارتودنسی تلاش می‌کند تا بداند او از چه چیزی ناراضی است تقریبا برای تمام متخصصین ارتودنسی این مسئله پیش می‌آید که مراجع می‌گوید دندان‌های من خرگوشی هستند یا به اصطلاح بیرون زده یا جلوتر از دندان‌های فک پایین هستند و به دنبال ارتودنسی دندان خرگوشی هستند.

برای درمان دندان‌های خرگوشی در دوران قبل از ۱۲ سالگی و یا بعد از آن روش‌های مختلف درمانی در ارتودنسی وجود دارد که در این مقاله در مورد آنها صحبت میکنیم.

وقتی که دندان‌های جلویی فک بالا نسبت به دندان‌های دیگر بیرون زده باشد که خصوصا در نمای نیمرخ بسیار زشت جلوه می‌کنند اصطلاحاً دندان خرگوشی نامیده می‌شود. شاید شباهت این دندان‌ها به دندان‌های خرگوش موجب این نامگذاری شده است.

مشکلات خرگوشی بودن دندان ها

• ظاهر نازیبا: مهمترین مسئله‌ای که بیماران مبتلا به دندان خرگوشی دارند شکایت آنها از ظاهر نازیباست چرا که آنها لبخندی زیبا ندارد و این می‌تواند در شرایط تحصیلی یا کاری آنها تاثیر منفی بگذارد اعتماد به نفسشان را از بین برده و گاهاً حتی از حضور آنها در مدرسه یا محیط کار جلوگیری کند. از این رو برای درمان خرگوشی به دنبال یک متخصص ارتودنسی می‌گردند.
• احتمال ضربات محیطی: از سوی دیگر وجود دندان‌های بیرون زده که روی دندان‌های فک پایین قرار ندارد همیشه آنها را تحت تاثیر ضربات محیطی قرار می‌دهد. یک ضربه محیطی به وسیله مثلاً زمین خوردن یا حتی قاشق و چنگال می‌تواند به راحتی دندان‌های خرگوشی را بکشند. در مواردی در حین ورزش کردن ضربات توپ می‌تواند به راحتی دندان‌های جلویی خرگوشی را شکسته و فاجعه‌های بزرگی به بار بیاورد از این رو درمان دندان خرگوشی به وسیله ارتودنسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

عوامل ایجاد دندان‌های خرگوشی فک بالا

1. ژنتیک فرد: اصلی‌ترین عامل در بروز دندان‌های خرگوشی عوامل ژنتیکی است به عبارت دیگر افراد دیگری نیز در خانواده این افراد وجود دارند که دندان‌های بیرون زده دارند و به اصطلاح خرگوشی هستند و این نشان دهنده وجود ژنی برای چنین رشدی در دندان‌های قدامی فک بالا می‌باشد.
2. قرار دادن نامناسب زبان در حین غذاخوردن: گاهاً افراد برای خوردن غذا زبان خود را بین دندان‌های فک بالا و پایین قرار داده و فشار می‌دهند این نیروی مداوم و ملایم در حین جویدن غذا می‌تواند دندان‌های بالا را بیرون زده کند.
3. ناهنجاری‌های دهان و دندان :گاهاً بیماری‌های لثه‌ای که می‌تواند زمینه ژنتیکی داشته باشد یا انواعی از کیست‌ها یا دندان‌های اضافی نیز می‌تواند باعث جلوآمدن دندان فک بالا شود. برای همین لازم است این موضوع حتما توسط یک متخصص ارتودنسی بررسی شود و در صورتی که کیست یا دندان اضافه وجود دارد سریعاً از دهان خارج شود.

درمان دندان‌های خرگوشی در کودکان: علت‌ها و روش‌های اصلاح

 از آنجا که دندان‌های بیرون زده فک بالا همیشه در معرض برخود با اشیای بیرونی هستند و در حین ورزش یا بازی بچه‌ها در مدرسه به راحتی می‌شکند لازم است در اولین مرحله ی تشخیصی درمان شود. روش‌های مختلفی برای درمان دندان های خرگوشی وجود دارد که می‌تواند شامل :

استفاده از براکت‌های ارتودنسی و یا دستگاه‌های فانکشنال: به عبارت دیگر علت بیرون زدگی دندان‌ها به وسیله متخصص ارتودنسی تشخیص داده شده و برطرف می‌شود. اگر بیرون زدگی دندان‌ها یا به اصطلاح خرگوشی بودن به علت نقص فک پایین باشد لازم است دستگاه های فانکشنال یا ارتوپدی فک استفاده گردد و فک پایین سریعا رشد داده شود. به این ترتیب از نمای بیرون زده دندان های فک بالا کاسته میشود.

استفاده از براکت های ارتودنسی: اگر استخوان‌ها رشد مناسبی داشتند و تنها به علت عادات نامناسب همچون فشار دادن زبان بین دندان‌ها و یا استفاده طولانی مدت از پستانک و یا مکیدن انگشت توسط کودکان این بیرون زدگی ایجاد شده باشد تنها راه درمان استفاده از براکت های ارتودنسی است. در مواردی نیز تنگی فک بالا باعث می‌شود دندان‌های جلویی بیرون زده تر جلوه کند یا به اصطلاح خرگوشی باشند. در این گونه موارد که معمولاً با عارضه خروپف شبانه و بد خوابی همراه هستند دستگاه گسترش کام توسط متخصص ارتودنسی استفاده می‌شود.

 با این وجود این درمان به تنهایی برای عقب بردن دندان‌های بیرون زده کافی نیست و در نهایت استفاده از براکت های ارتودنسی برای صاف مرتب کردن دندان ها وعقب بردن دندان‌های خرگوشی لازم است.

آیا جراحی فک برای درمان دندان‌های خرگوشی ضروری است؟

 بسیار به ندرت پیش می‌آید که متخصص ارتودنسی مجبور شود برای اصلاح بیرون زدگی بیش از حد دندان‌ها از جراحی‌های فک استفاده کند چرا که این تشخیص معمولا قبلا و در سنین رشد داده شده و درمان صورت گرفته است؛ ولی چنانچه فردی بعد از سن ۱۴ یا ۱۵ سالگی به دنبال اصلاح بیرون زدگی دندان‌های فک بالا یا به اصطلاح رفع خرگوشی بودن دندان‌ها بکند ممکن است متخصص ارتودنسی از انواع روش‌های جراحی فک نیز استفاده کرده و فک بالا را عقب‌ تر یا فک پایین را جلوتر بیاورد به این ترتیب از نمای بیرون زده دندان‌های فک بالا کاسته می‌شود.

بهترین سن برای درمان دندان‌های خرگوشی

تمامی ناهنجاری‌های فک و صورت و تمامی بیمارانی که نیازمند درمان ارتودنسی هستند هرچه زودتر تشخیص داده شده و برای درمان آنها اقدام  بشود به نتیجه بهتری می‌رسد این موضوع در مورد دندان خرگوشی نیز صدق می‌کند به عبارت دیگر چنانچه والدین حس کنند دندان‌های فک بالا بیرون زده هستند یا به اصطلاح خرگوشی می‌باشد لازم است سریعاً به متخصص ارتودنسی مراجعه کنند این اصطلاح که پیشگیری بهتر از درمان است در این موارد کاملا صدق می‌کند و می‌توان با روش‌های مختلفی از بیش از حد بیرون زده شدن دندان‌ها جلوگیری کرد ولی حدود سن ۱۲ سالگی برای نصب براکت‌ها یا گسترش کام ویا دستگاه های فانکشنال بهترین سن برای رفع ناهنجاری‌های ارتودنسی خصوصاً دندان‌های خرگوشی است.

اگر تشخیص دندان‌های خرگوشی و اقدام برای رفع آنها دیر هنگام رخ بدهد ممکن است متخصص ارتودنسی مجبور شود از روش‌های تهاجمی تر همچون کشیدن دندان‌ها و یا جراحی‌های دوفک استفاده کند که ممکن است موجب سختی‌هایی برای بیمار بوده و درمان زمانبر و هزینه بر تری را شامل شود. اگر درمان های ارتودنسی برای شما هزینه زیادی دارد میتوانید در کلینیک دکتر کامران دوامی با شرایط ویژه ارتودنسی اقساطی در اصفهان را انجام دهید و بسته به شرایط شما اقساط تعیین میشوند.

مزایای ارتودنسی برای دندان خرگوشی

1)دندان های خرگوشی ظاهر زیبایی ندارد لبخند اشخاصی با این دندان‌ها چه در نمای روبرو و چه در نواحی نیمرخ چندان زیبا نیست.

2) از سوی دیگر دندان‌های بیرون زده به شدت مستعد ضربات محیطی هستند در حین بازی در مدرسه یا در حین غذا خوردن ضربات قاشق و چنگال و یا حتی در حین ورزش کردن می‌تواند آسیب‌های شدیدی به دندان‌های بیرون زده بخورد از این رو لازم است درمان‌های دندان‌های بیرون زده و ارتودنسی دندان خرگوشی در اولین فرصت انجام شود.

3)از سوی دیگر دندان‌های خرگوشی معمولا در حین غذا خوردن به وسیله دندان‌های فک پایین ضربات متعددی را دریافت می ‌کند که میتواند باعث تحویل استخوان و همچنین آسیب به بافت ‌های لثه‌ای گردد. لذا لازم است در اولین فرصت از لحاظ شرایط بافت‌های لثه‌ای نیز بررسی شود.

4)اصلاح دندان‌های خرگوشی میتواند موجب بهبود عملکرد سیستم جونده شخص شود غذا را راحت ‌تر بجود.

5) از سوی دیگر از بیماری‌های لثه‌ای و پوسیدگی‌ها جلوگیری کند چرا که دندان‌ها راحت ‌تر تمیز می‌شود و در نهایت یک لبخند زیبا موجب اعتماد به نفس و شرایط کاری و تحصیلی بهتر برای کودکان می‌شود.

مدت زمان ارتودنسی دندان خرگوشی

پاسخ این سوال بسیار متعدد و متنوع است. رفع بی‌نظمی‌های دندانی و درمان‌های ارتودنسی خصوصاً در مواردی که بیرون زدگی وجود دارد و به اصطلاح دندان‌ها خرگوشی هستند بسته به عامل ایجاد کننده می‌تواند بسیار طولانی یا کوتاه مدت باشد.

درمان‌هایی همچون دستگاه‌های گسترش دهنده فک یا دستگاه‌های فانکشنال که فک پایین را سریعاً در زیر فک بالا قرار می‌دهد حدود ۹ ماه طول می‌کشد.

اما استفاده از براکت‌های ارتودنسی برای صاف و مرتب کردن دندان وعقب بردن دندان‌های بیرون زده خرگوشی معمولا زمان بیشتری می‌طلبد که گاها ۲ تا ۳ سال طول می‌کشد.

مراقبت های لازم حین ارتودنسی دندان خرگوشی

تمامی مراجعین به مطب ارتودنسی وظیفه دارند دستورات روز اول متخصص ارتودنسی را جدی گرفته و در طول دوره درمان نکات بهداشتی را رعایت کنند.

• لازم است هر بار بعد از غذا دندان‌ها را تمیز کرده و این مسواک زدن حداقل ۵ دقیقه طول بکشد.
• مسواک‌های بین دندانی و دهانشویه های فلوراید دارار نیز می‌توانند در بهبود سلامت دندان‌ها و لثه‌ها موثر باشند.
•  از سوی دیگر پرهیز از خوردن غذاهای سخت و میوه‌های هسته ‌دار نیز اهمیت دارد چرا که باعث کنده شدن براکت‌ها می‌گردد.

از این رو باید گفت درمان دندان‌های خرگوشی مانند سایر درمان‌های ارتودنسی حتماً نیازمند همکاری زیاد بیمار می‌باشد در صورتی که همکاری لازم را انجام ندهد ممکن است چندین سال طول بکشد و در نهایت با پوسیدگی دندانی و  التهاب شدید لثه نیز همراه باشد.

بیشتر بخوانید: مراقبت بعد از ارتودنسی چیست؟

اهمیت پلاک نگهدارنده بعد از درمان دندان‌های خرگوشی

اما این پایان ماجرا نیست تمامی درمان‌های ارتودنسی نیازمند نگهداری هستند چرا که دندان ها دوست دارند بعد از پایان درمان به محیط اولیه خود بازگردد و این اهمیت نگهدارنده‌ها را مشخص می‌کند.

 بعد از پایان درمان ارتودنسی دندان‌های خرگوشی دوعدد نگهدارنده که به صورت پلاک های شفافی هستند به بیمار تحویل داده میشود و از او خواسته می‌شود هر شب و موقع استراحت از این پلاک‌ها استفاده کند آنها را تمیز نگه دارد و از شکستن آنها جلوگیری کند.

استفاده مداوم و مطابق دستور از پلاک‌های نگهدارنده میتواند از هرگونه بازگشتی در درمان‌های ارتودنسی خصوصا دندان های خرگوشی جلوگیری کند و دندان‌ها را برای تمامی عمر صاف و مرتب نگه دارد.

در نهایت باید گفت

ارتودنسی دندان خرگوشی یا بیرون زده که یکی از شکایت‌های اصلی مراجعین به مطب ارتودنسی هستند به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. وقتی که یک مراجع به مطب ارتودنسی برای رفع این بی‌نظمی دندانی از متخصص کمک می‌خواهد تمامی جنبه‌های درمانی بررسی می‌گردد.

 بهترین روش درمان برای بیمار و والدین او توضیح داده می‌شود و با موافقت آنها انتخاب می‌گردد. چنانچه لازم است تغییراتی در اسکلت صورت داده میشود و چنانچه لازم نیست تنها دندان‌های خرگوشی به وسیله براکت‌های فلزی عقب برده می‌شوند.

همکاری فرد در رعایت بهداشت پرهیز از خوردن غذاهای سفت و سخت و همچنین مراجعات منظم و مرتب به مطب ارتودنسی می‌تواند در بهبود نتیجه درمان بسیار موثر باشد. از این رو درجلسه اول نکات بهداشتی به مراجع و والدین او توضیح داده شده و از او خواسته می‌شود ماهانه سر جلسات مقرر در مطب حضور پیدا کند.

بعد از پایان درمان و رسیدن به یک لبخند زیبا با دندان‌هایی که در موقعیت مناسبی قرار گرفته‌ اند دو عدد نگهدارنده به بیمار داده می‌شود تا هر شب آنها را در دهان خود نگه دارد تا از بازگشت نتیجه درمان جلوگیری کرده و دندان های صاف و مرتب را در تمامی طول عمر خود داشته باشد .

سوالات متداول